Nazwa wsi

Łączy się ze znamienitym rodem Odrowążów, którzy od początku XII w. zaczęli osiedlać się na południe od prawobrzeżnej Pilicy. Linia wielkopolska zajęła obszar wcześniej skolonizowany, gdzie dominowała średnia i drobna wła­sność rycerska. Główną siedzibą rodu stała się miejscowość Ceradz, gdzie powtarzało się imię Czeczerad jako główny znak rozpoznawczy. Najstarszym i źródłowo udokumen­towanym członkiem rodu był kasztelan ze Zbąszynia Czeczerad, który jest wzmiankowany w dokumentach wielkopolskiego księcia Władysława Odonica w 1232 roku.

Czeczirad (Cieci- rad) jest dwuczęściowym staropolskim imie­niem, które zaliczyć można do tzw. imion rodzinnych, pouczających nas o uczuciach naszych przodków (np. Bratu-mił, Siestrze-mił, Dziadu-mił, Miło-stryj). Ciecie-rad to imię dziecka, którego nazwa oznaczała, że jego przyjście na świat sprawiło radość jego cioci, ponieważ był jej pupilkiem. Nazwa utrzymywała się przez stulecia podlegając tylko nie­wielkim zmianom, np. Ceradze, Czeradzs, Czerad. W 1415 roku wydzielono Ceradz Nowy (obecnie Dolny) a rdzenną część wsi nazwano Ceradzem Starym. W dokumencie z 1435 roku pojawia się nazwa Czeracz Coscielny.

Parafia

Niestety nie zachował się dokument erekcyjny parafii dlatego trudno ustalić datę jej powstania. Przyj­muje się, że nastąpiło to w drugiej połowie XIII wieku, bowiem od począt­ku swej historii parafia ceradzka była pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa, który został kanonizowany w roku 1253, ponadto w roku 1298, biskup poznański Andrzej Zaremba Szymonowicz dokonał nowego podziału administracyjnego dotychczasowego archidiakonatu poznańskiego na trzy archidiakonaty cząstkowe: większy (poznański), średni (śremski) i mniejszy (pszczewski). W granicach archidiakonatu pszczewskiego wymienia się kilka parafii najbardziej na wschód wysuniętych, wśród których znalazł się Ceradz.

Na początku dziejów ceradzkiej parafii patronat należał do róż­nych współwłaścicieli Starego i Nowego Ceradza. Od XVI do XVII w. patronat sprawowali Potuliccy - właściciele Jankowie. W 1556 roku kościół został oddany innowiercom, za sprawą Piotra Potulickiego. Dopiero w roku 1586 Jan i Stanisław Potuliccy zwróci­li świątynię Kościołowi katolickiemu. Pod koniec XVII w. patronat objął hrabia Wawrzyniec de Engeström wraz z małżonką Rozalią Chłapowską. W latach 1858-1865 prze­szły w ręce niemieckie. Początkowo właścicielem był Palm a następnie August Mathhes. W 1897 roku Jankowice kupił hrabia Stefan Kwilecki dla swego syna Stefana. Patronat zakończył się w Polsce po II wojnie światowej, kiedy wprowadzono ustrój socjalistyczny.

Kościół

fazy_budowy_kocioa.jpg

Data budowy pierwszego kościoła parafialnego w Ceradzu Ko­ścielnym oraz jego wygląd są niestety nieznane. Zapewne była to świątynia drewniana o niezbyt dużych wymiarach. Na miejscu starego kościoła w pierwszej połowie XVI wieku wybudowano nowy, jednonawowy z transeptem, przy czym posta­wiono tylko prezbiterium i transept. Późnogotycki kościół został wzniesiony przez nieznanego fundatora z cegły palonej (w układzie polskim), kryty dachówką o wymiarach 26 i 2/3 metra długości na 21 i 1/3 metra szerokości.

W latach 1550-1575 rodzina Potulickich dobudowała po stronie południowej prezbiterium późnorenesansową kaplicę grobową (dziś św. Stanisława), o wymiarach 7 metrów długości na 6 m szerokości. W 1713 roku od strony zachodniej dobudowano do kościoła kruchtę. Kolejne zmiany dotyczyły zamontowania nowych drzwi (1777) oraz modernizacji zejścia do podziemi (1779). W 1864 roku od strony południowej kościoła dobudowano drugą kruchtę oraz że w kościele była po­sadzka ułożona z kwadratowych cegieł.

Pod koniec XIX wieku dokonano dwóch dużych inwestycji a mia­nowicie gruntownej naprawy dachów (1893) oraz dokonano wymiany posadzki ceglanej na cementową. W tym samym czasie zamurowano wejście do grobowca Stablewskich, znajdujące się pośrodku kościoła i wybito nowe na zewnątrz świątyni. Z tradycji majątku w 1869 roku dowiadujemy się, że kościół był na zewnątrz otynkowany, ale z uwagą że wymaga ponownego tynkowania. Wia­domo także, że kościół był otoczony tynkowanym murem z bramą od strony południowej. W okresie międzywojennym na filarach bramy umieszczono lampy. Ostatnią dużą inwestycją w okresie przedwojennym (1938) była wymiana wszystkich 8 okien z czego 3  wypełniono witrażami.

Po wybuchu wojny kościół był czynny do roku 1941 a później zamknięty i zamieniony na magazyn. Po wojnie prowadzono niezbędne remonty – największy zakres miały te prowadzone w latach: 1969, 1982 i 2001.

Na podstawie książki: L. Wilczyńskiego "Parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Ceradzu Kościelnym w latach 1918-2008"

© Parafia pw. św. Stanisława Biskupa - Ceradz Kościelny
Wykonanie: Solmedia.pl